پوست و آلودگی هوا

در دهه‌های اخیر، آلودگی هوا به‌عنوان یکی از مسائل بحرانی زیست‌محیطی، باعث نگرانی جهانی در میان محققان و مسئولان بهداشت عمومی و حتی مردم عادی شده است. این مسئله به‌عنوان یک عامل تهدیدآمیز برای سلامت انسان‌ها مطرح شده و تأثیر زیادی بر سلامتی انسان‌ها دارد. پوست، به‌عنوان یکی از ارگان‌های حیاتی بدن، اولین محل تماس با محیط بیرونی بوده و وقتی در معرض آلودگی‌های هوا قرار بگیرد، بسیار آسیب می‌بیند. آلاینده‌های مختلف هوا مانند دوده، اشعه فرابنفش، ترکیبات آلی فرار، هیدروکربن‌های حلقوی و ترکیبات آلی از جمله مواد مضری هستند که روی پوست ما آثار مخربی می‌گذارند. در این مقاله با شناخت تاثیرات آلودگی هوا بر پوست، یاد می‌گیریم که چگونه در برابر آلودگی هوا از پوستمان محافظت کنیم.

آلودگی هوا چگونه به پوست آسیب می‌زند؟

تاکنون محققان زیادی اثرات منفی ذرات معلق در هوا بر سلامت پوست را مطرح کردند. آن‌ها نشان دادند که مواجهه مزمن با ذرات معلق موجود در هوا با پیری زودرس پوست ارتباط نزدیکی دارد. هم‌چنین این مواد آلاینده باعث ایجاد لک روی پوست هم می‌شوند. محققان نشان داده‌اند که حتی دوده هم روی پیری زودرس اثر می‌گذارد. طبق تحقیقاتی که دانشمندان انجام داده‌اند، تأثیر مخرب  آلاینده‌های هوا روی پوست از دو طریق اتفاق می‌افتد. در حالت اول آلاینده‌های هوا به پوست نفوذ کرده و به سطح پوست متصل می‌شود.   در حالت دوم  ذرات بـه ریه نفوذ کرده و به دنبال آن ورود به گردش خون، تأثیر مخربی روی پوست می‌گذارد. هم‌چنین ورود ذرات به ریه واکنش التهابی در ریه ایجاد کرده و در ادامه آن پوست هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

آلودگی‌های هوا چه مشکلاتی را برای پوست ایجاد می‌کند؟

هوای آلوده معمولاً  در فصول سرد سال به وجود می‌آید. سردی هوا به‌خودی‌خود باعث خشکی پوست می‌شود. حال وقتی هوا آلوده باشد نه تنها خشکی پوست بیشتر می‌شود بلکه مشکلات پوستی دیگر هم اضافه می‌شوند.  پوست سر، صورت و دست‌ها در تماس مستقیم با هوا هستند، بیشتر از سایر نقاط بدن آسیب‌پذیر هستند. بعضی از افراد مثل کودکان و افراد سالخورده که پوست حساسی دارند، بیشتر در معرض آسیب هستند. مثلاً افرادی که سابقه‌ی حساسیت‌ها و آلرژی‌های پوستی دارند، علائم بیشتری مانند سرخی پوست، پوسته‌پوسته شدن کنار بینی، خستگی و پف آلودگی دور چشم‌ها، سوزش و خارش دور چشم  را تجربه می‌کنند.

در هوای آلوده تولید رادیکال‌های آزاد بیشتر و سریع‌تر شده و این آلاینده‌ها باعث چین‌وچروک و پیری زودرس پوست می‌شوند. آلودگی هوا اثر سد طبیعی و محافظتی بودن پوست را از بین می‌برد و در تولید کلاژن اختلال ایجاد می‌کند. از بین رفتن کلاژن، باعث چروک شدن پوست می‌شود. این آلاینده‌ها وقتی به پوست نفوذ کنند، آن را خشک و ملتهب می‌کنند، باعث شل شدن پوست می‌شوند و منافذ پوست را مسدود می‌کنند. در نتیجه پوست به‌سختی می‌تواند تنفس کند و شادابی و لطافت خود را از دست می‌دهد. علاوه بر این‌ها هوای آلوده، پوست را اسیدی می‌کند. خشکی، قرمزی و کشیدگی پوست نتایج اسیدی شدن پوست هستند.

وقتی آلاینده‌ها در هوا زیاد باشد، ضخامت لایه‌ی اوزون کم شده و در این شرایط پرتو فرابنفش بیشتری به پوست تابیده می‌شود. پرتو فرابنفش بسیار مضر بوده و باعث سرطان پوست می‌شود.  موها نیز در برابر هوای آلوده بسیار آسیب‌پذیر هستند. اول اینکه در این شرایط موها زودتر آلوده می‌شوند و حتی ممکن است تغییر رنگ هم بدهند. خشکی و شکنندگی موها و ریزش موها هم  از عوارض سرب موجود در هوای آلوده  هستند.

چگونه در هوای آلوده از پوست خود محافظت کنیم؟

پوست ما برای اینکه با تأثیر آلودگی هوا مقابله کند، از خودش چربی ترشح می‌کند و به این ترتیب یک لایه‌ای محافظ در برابر آلودگی می‌سازد. اما، اثر این لایه به‌اندازه‌ای نیست که به‌طور کامل از پوست ما محافظت کند. بنابراین نیاز است خودمان تأثیر آلودگی هوا بر روی پوست را کمتر کنیم. در ادامه راهکارهایی را ذکر می‌کنیم که با انجام آن‌ها بتوانیم از پوستمان در برابر آلودگی هوا محافظت کنیم.

• در قدم اول سعی کنید به ‌جز در شرایط ضروری از منزل خارج نشوید.
• اگر مجبور هستید مدت زیادی در هوای آلوده باشید، به‌طور منظم و مکرر و از ضد آفتاب‌ها استفاده کنید. بهتر است هر سه ساعت یک بار کرم ضدآفتاب خود را تمدید کنید.
• تا حد امکان پوست خود را از تماس با هوای آلوده دور کنید. سعی کنید از لباس‌هایی با آستین‌بلند و یقه‌ی بسته و شلوارهای بلند استفاده کنید و سر با کلاه یا شال کامل بپوشانید. برای پوشاندن پوست صورت هم از ماسک و  عینک‌های آفتابی بزرگ که دور چشم‌ها را به‌خوبی بپوشانند، استفاده کنید.
• از محصولات آرایشی از قبیل رژ گونه و سایه چشم و کرم پودرهای سنگین و چسبنده خیلی کم یا اصلاً استفاده نکنید. هم‌چنین بهتر است از عطر و ادوکلن هم استفاده نکنید. چون ممکن است در این شرایط با انجام واکنش‌هایی باعث اگزمای پوستی شوند.
• تا حد ممکن از تماس با پوست دیگران از طریق دست دادن و روبوسی یا در آغوش گرفتن کودکان یا بوسیدن آن‌ها جلوگیری کنید.
• دست‌های خود را به‌طور مرتب با مایع دستشویی نویتکس بشویید.
• سعی کنید از کارهای مثل رنگ کردن، سشوار کشیدن یا برس کشیدن مکرر موها در این شرایط دوری کنید.
• از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. رطوبت‌ رسانی عمقی پوست و محافظت از پوست در برابر آلاینده‌های هوا از مهم‌ترین مزایای کرم مرطوب‌کننده هستند.

کلام پایانی

آلودگی هوا  با وارد کردن ترکیبات شیمیایی و ذرات معلق به بدن ما، تأثیرات نامطلوبی بر پوست را به همراه دارد. از افزایش جوش و التهابات در پوست‌های چرب گرفته تا خشکی و حساسیت در پوست‌های خشک همه و همه از معضلات آلودگی هوا هستند. با به کارگیری راه‌کارهایی مثل استفاده از کرم مرطوب‌کننده و کرم ضد آفتاب، پوشیدن عینک و ماسک‌های حفاظتی، شستن مداوم دست و سایر راه‌کارها می‌توان تا حد زیادی از پوست محافظت کرد.